DİL GELİŞİMİ

ÇOCUKLARDAKİ DİL GELİŞİMİNİ DESTEKLEYİCİ ETKİNLİKLER

DİL GELİŞİMİNİ

DESTEKLEYEBİLMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ?

Sesleri ayırt etmesi için, Sesin özelliği ile sesin ince-kalın, yüksek-alçak, uzun-kısa olma gibi özellikleri keşfetmesi için evdeki eşyaları, oyuncakları, yüzeyleri kullanabilirsiniz. Sesler arasındaki benzerlik ve farklılıkların neler olduğu hakkında konuşabilirsiniz.

 Sesini uygun  kullanması için,  Çocuğunuza iletişim ortamlarında, oyun oynarken ve herhangi bir etkinlik sırasında sesinin tonu, hızı, şiddeti/ nefesinin uygun kullanımı konusunda model olabilir, oyunlarınızda yer verebilirsiniz.

Söz dizimi kurallarına göre cümle kurması için, Çocuğunuza insanlar, yerler, durumlar ve olayları betimlemek için beş veya altı sözcükten oluşan cümleler kurmasına teşvik ederek sohbet edebilirsiniz, öyküler anlatabilir ya da anlatmasını sağlayabilirsiniz. Yaş grubuna uygun olarak da detayların, olayların, kelimelerin zenginleşmesi için rehberlik yapabilirsiniz. Düz cümle, olumsuz cümle, soru cümlesi ve birleşik cümle kurması için teşvik edebilirsiniz.

Konuşurken dil bilgisi yapılarını kullanması için,  Cümle kurarken isim, fiil, sıfat, bağlaç, çoğul ifadeler, zarf, zamir, edat, isim durumları ve olumsuzluk yapılarını kullanarak dilbilgisi konusunda zengin bir alt yapı hazırlamış olabilirsiniz. Okuduğunuz kitaplarla da hızla öğrenecek ve kullanacaktır J

 Dili iletişim amacıyla kullanması için, Konuşma sırasında göz teması kurması, jest ve mimikleri anlaması, kullanması için model çalışmalar yapabilirsiniz. Hikâyelerdeki konuşmalar olaylar ya da şarkılardaki duygular canlandırılarak model olabilirsiniz. Konuşmayı başlatması, sürdürmesi, sonlandırması konusunda destekleyebilirsiniz. Nezaket sözcükleri kullanmaya ve kullandırmaya özen göstermelisiniz. Sohbete katılması ancak, konuşmak için sırasını beklemesi gerektiğine dikkat etmelisiniz.  Duygu, düşünce ve hayalleri hakkında sohbet edebilirsiniz.

 Sözcük dağarcığını geliştirmesi için, Çocuklar yeni sözcükleri fark eder ve sözcüklerin anlamlarını sorar. Yeni öğrendiği sözcükleri anlamlarına uygun olarak kullanmaya çalışırlar. Bu nedenle zıt anlamlı, eş anlamlı ve eş sesli sözcükleri öğrenmesi için siz de kullanabilir, kısa şiirler, bilmeceler, öyküler ve mizahlardan faydalanılabilirsiniz.

Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavraması için,  Dinlediklerini/izlediklerini açıklaması, yorumlaması için teşvik edebilir, birlikte değerlendirebilirsiniz? "Sence ne oldu, kendini nasıl hissetmiştir, başka ne yapabilirdi" gibi sorularla biraz daha analiz etmesini sağlayabilirsiniz.

Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade etmesi için, Çocuklar dinlediklerini/izlediklerini resim, müzik, drama, şiir, öykü gibi çeşitli yollarla sergilerler. Çocuklarınızın izledikleri/ dinledikleri ile ilgili bireysel paylaşımlarda bulunmasını destekleyebilirsiniz.

 Ses bilgisi farkındalığı göstermesi için, Sözcüklerin başlangıç seslerini söyleyerek sesler hakkında farkındalık oluşturabilirsiniz. Armut, A sesi ile başlıyor, başka A sesi ile başlayan neler var gibi sıralı bir oyun oynayabilirsiniz. Yanı oyunu sözcüklerin sonunda yer alan sesler için de oynayabilirsiniz. İlerleyen çalışmalarda şiir, öykü ve tekerlemedeki uyağı söyleyerek benzer uyaklı başka sözcükleri bulmaya teşvik edebilirsiniz. Bu etkinliklerde sesli harflerle çalışmak öncelikli olmalıdır.

Görsel materyalleri okuması için, Çocuğunuzla çevresindeki resimleri, şekilleri, süslemeleri, fotoğrafları, tabloları, heykelleri, grafikleri, şemaları, harita ve krokileri inceleyebilirsiniz. Görsel materyalleri açıklamaya çalışabilirsiniz. Görsel materyallerle ilgili sorular sorarak çocuğunuzun daha etkin olmasını sağlayabilirsiniz. Resimli bir hikaye kitabını resimleriyle onun anlatmasını sağlayabilir, rast gele başka bir oyunun görsel kartlarını kullanarak hikaye oluşturmasına teşvik edebilirsiniz.

Okuma farkındalığı göstermesi için, Çocuğunuza kitap ve tabela, afiş, pano, etiket yazıları gibi çevresindeki yazılar hakkında sorular yöneltilerek bu materyalleri fark etmesini sağlayabilirsiniz. Yeni ve ilginç şeyler öğrenmek için kitap okumak, bize yazılan mektupları, mesajları okumak, lokantada menüden sipariş vermek, otobüs saat ve güzergâhlarını bilmek, marketten alışveriş yapmak, verilen bir adresi bulmak gibi model davranışlarla, okumanın günlük yaşamdaki önemini açıklamanızda kolaylık sağlayacaktır.

Yazı farkındalığı kazandırmak için, Dikkat, Yazı yazmayı öğretmiyoruz J öğrenecek ama bugün değil J amacımız yazının varlığı, neden kullanıldığı hakkında farkındalık kazandırmak J Çocuğunuza kitap okumaya başlamadan önce kapak resmi, kitabın adı, yazarın adı ve kitabın çizeri gibi resim ve yazılar hakkında bilgiler vererek dikkatini çekebilirsiniz. Yazıların yönünü göstererek yazma ve okuma düzeni hakkında bilgi vermiş olursunuz. Bunun için yazının yönünü parmağınızla takip ederek okuyabilirsiniz (her zaman değil ama ara ara). Soru işareti, virgül gibi noktalama işaretlerini göstererek bu işaretlerin tanınmasını sağlayabilirsiniz. Yazının günlük yaşamdaki önemini ise ad-soyadının yazılı hâlini tanımak, evinizin adresini bulmak, sevdiklerinize mektup yazmak, menüden yemek siparişi vermek; otobüs, uçak gibi ulaşım araçlarının kalkış-varış saatlerini bilmek, alışveriş listesi hazırlamak gibi konuları ele alarak vurgulayabilirsiniz.

Atılım Anaokulu Rehberlik Servisi

Kaynak: MEB Okul Öncesi Eğitim Programları